معرفی و بررسی اختلال کنترل تکانه
برخی از افراد به راحتی قادر هستند تا خشم خود را مدیریت کرده و در شرایط مختلف، خودکنترلی خوبی را به نمایش بگذارند. اما افرادی که به اختلال کنترل تکانه مبتلا هستند، عمدتا در این زمینه با مشکل روبرو می شوند. این افراد در اغلب موارد نمی توانند تکانه ها و رفتار های پرخاشگرانه خود را مدیریت کنند. به همین جهت ممکن است امنیت و آسایش دیگران را بر هم بزنند و هنجار اجتماعی را نیز زیر پا بگذارند. علاوه بر این، اغلب این افراد، افکار وسواسی را تجربه می کنند که به اعمال خطر آفرین منجر شده و احساس لذت را برای فرد ایجاد می کند. نزاع، دزدی، تخریب اموال، دروغگویی و عدم رعایت قانون جزو مصداق های رفتاری افراد درگیر با اختلال کنترل تکانه به شمار می آيد. در ادامه به بررسی کلی این اختلال پرداخته و شیوه های درمانی آن را مورد بحث قرار خواهیم داد.
علل بروز اختلال
در اغلب موارد، کودکانی که به اختلال کنترل تکانه مبتلا می شوند، با والدینی زندگی می کنند که از مشکلات خلقی یا بیماری روانی رنج می برند. پس احتمالا می توان محیط را به عنوان یکی از مهمترین عوامل برای بروز این اختلال به شمار آورد. مورد غفلت واقع شدن، کم توجهی به کودک و رشد در خانواده هایی با وضعیت اجتماعی و اقتصادی پایین، می تواند احتمال بروز این دسته از اختلالات را افزایش دهد.
انواع اختلال کنترل تکانه
به صورت کلی، اختلال کنترل تکانه انواع متعددی داشته که هر کدام به زمینه خاصی مرتبط می شوند. ولی در نهایت، وجه مشترک تمامی این اختلال ها، ضعف در خودکنترلی و مدیریت تکانه های درونی است. موارد زیر جزو انواع رایج اختلال کنترل تکانه به شمار می آيند:
مشخصه این اختلال پرخاشگری و بروز خشم هایی است که به شکل تکانشی نمود پیدا می کنند. برای مثال، افراد مبتلا به این اختلال ممکن است خلق پایین را تجربه کنند و در پی بحث یا دعوا، به دیگران حمله کرده، آن ها را تحقیر کنند یا به اموال آن ها آسیب وارد کنند.
مشخصه اصلی این اختلال، سرقت تکانشی، غیر ارادی و غیرقابل کنترل است. افراد درگیر با این اختلال ممکن است بدون اینکه به شی خاصی نیاز داشته باشند، برای دزدیدن آن اقدام کرده و سپس آن را پس دهند یا دور بیندازند. انجام دزدی برای این افراد، به کاهش تنش درونی ایجاد شده و برایشان احساس لذت به ارمغان می آورد.
مشخصه این اختلال، بروز تکانه ها و تمایلاتی است که فرد را به سمت ایجاد آتش سوزی عمدی سوق می دهد. در اصل ممکن است افراد درگیر با این اختلال، برای کاهش فشار عاطفی درونی یا کسب لذت، نسبت ایجاد آتش سوزی اقدام کنند.
اختلال کنترل تکانه در زنان و مردان
اختلال کنترل تکانه در مردان بروز بیشتری داشته و در اغلب موارد، جنسیت مذکر را به عنوان یکی از عوامل موثر در بروز این اختلال به شمار می آورند. این موضوع می تواند از عوامل ژنتیکی و زمینه های فرهنگی ناشی شود. ولی در نهایت این دسته از اختلالات در اغلب موارد به شکل یکسان در زن و مرد بروز پیدا کرده و نمایان می شوند.
درمان اختلال کنترل تکانه
متخصصان سلامت روان برای درمان اختلال کنترل تکانه و بهبود وضع خلقی و خودکنترلی فرد، از شیوه های مختلفی استفاده می کنند. روش های زیر رایجترین شیوه های درمان اختلال کنترل تکانه به شمار می آيد:
دارو درمانی
روانپزشگان ممکن است با توجه به وضعیت بیمار و برای بهبود شرایط خلقی وی، از دارو هایی نظیر تثبیت کننده خلق و ضد افسردگی استفاده کنند.
روان درمانی
استفاده از شیوه های مختلف روان درمانی، نظیر درمان شناختی رفتاری، موجب می شود که فرد درک بیشتری از مفهوم خودکنترلی پیدا کرده و بتوانند با تقویت آن، علائم بیماری را تخفیف دهد.
