اختلال خوردن و درمان آن
اختلال خوردن را می توان به عنوان یک دسته اختلال روانی جدی درنظر گرفت که پیچیده و تهدید کننده است. این دسته از اختلالات، خود را در رفتار، افکار، نگرش به غذا، غذا خوردن، وزن و شکل بدن به نمایش خواهند گذاشت. در اصل می توان گفت که اختلالات خوردن تاثیرات مخربی را برای فرد ایجاد نموده و فرد را از نظر وضعیت جسمانی، روانی و اجتماعی دچار مشکل خواهد کرد. در ادامه اختلالات خوردن را به صورت کلی مورد معرفی قرار داده و نکاتی را پیرامون آن ها مطرح می نماییم.
اختلالات خوردن به واسطه چه علائمی شناخته می شوند؟
پیش از پرداختن به نشانه های اختلالات خوردن لازم است این نکته را مدنظر قرار دهید که این اختلالات به عنوان یک شرایط پزشکی و روانی در نظر گرفته می شوند. یعنی در اغلب موارد خارج از کنترل فرد بوده و به عنوان سبک زندگی و تمایل شناخته نمی شوند. بلکه به عنوان حالاتی در نظر گرفته می شوند که غذا خوردن فرد را از حال تعادل خارج کرده و موجب ایجاد آسیب های متعدد خواهد شد. به صورت کلی می توان اختلالات خوردن را به واسطه علائم و نشانه های زیر شناسایی نمود:
- خوردن غذا بسیار بیشتر از حد معمول
- خوردن غذا بسیار کمتر از حد معمول
- صرف زمان زیاد برای فکر کردن به وزن و فرم بدن خود
- استفاده از ملین، پس از خوردن غذا و مواد خوراکی
- عادات بسیار سختگیرانه برای غذا خوردن
- تغییرات محسوس در خلق و خو، بروز افسردگی و اضطراب
- ورزش کردن بیش از حد و تلاش زیاد برای کاهش وزن
همچنین ممکن است تا افراد درگیر با اختلالات خوردن، علائم جسمانی و فیزیولوژیکی زیر را نیز تجربه نمایند:
- احساس خستگی، لرز و سرگیجه
- تپش قلب، ضعف و غش کردن
- احساس بی حسی در دست ها و پاها
- مشکلات گوارشی نظیر یبوست، نفخ و اسهال
- کم بودن وزن نسبت به سن و وضعیت رشدی
- تاخیر در بروز نشانه های بلوغ
- تاخیر در بروز عادت ماهانه
انواع اختلالات خوردن
اختلال خوردن توسط متخصصان سلامت روان بر اساس علائم و نشانه ها تشخیص داده شده و به صورت زیر دسته بندی می شوند:
- اختلال پرخوری: افراد درگیر با این اختلال، به صورت غیر ارادی به پرخوری مشغول شده و حتی پس از سیر شدن نیز از غذا خوردن دست نمی کشند. معمولا غذا خوردن این افراد تا زمانی ادامه پیدا می کند که دیگر احساس ناراحتی کنند.
- اختلال پراشتهایی عصبی: این اختلال شباهت زیادی به اختلال پرخوری دارد، با این تفاوت که فرد در این حالت دوره های پراشتهایی و پرخوری را تجربه خواهد کرد، سپس به انجام ورزش های سنگین، روزه گرفتن، مصرف ملین و پاکسازی غذای خورده شده اقدام می کند.
- اختلال بی اشتهایی عصبی: افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی از خوردن غذا اجتناب کرده و یا غذای بسیار محدودی مصرف می کنند. اغلب این افراد با اینکه وزن کمتر از حالت عادی دارند، اما خود را چاق می پندارند و همواره به دنبال راه هایی برای کاهش وزن هستند.
- اختلال پیکا(Pica): افرادی که به اختلال پیکا مبتلا می شوند به طور مداوم از مواد غیر مغذی و غیر قابل خوردن تغذیه می کنند. برای مثال ممکن است این افراد برای خوردن موادی مانند صابون، گچ، خاک، صابون، سنگ ریزه، پارچه، پشم، مو و.. تمایل نشان دهند.
اختلالات مرتبط با خوردن به چه دلایلی بروز پیدا می کنند؟
تاکنون پژوهشگران نتوانستند علت دقیقی برای بروز اختلالات خوردن پیدا کنند. با این حال، مشخص شده است که عوامل متعددی نظیر عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی، رفتاری، روانی و اجتماعی در این زمینه تاثیر گذار هستند. بدین ترتیب با تعامل این عوامل، اختلال خوردن بروز پیدا کرده و سبب آسیب های متعدد به فرد می شود.
اختلالات مربوط به خوردن، در زنان و مردان
به طور قطع، بروز اختلال خوردن به سن و جنس محدود نمی شود. این اختلال ممکن است در هر کسی و در هر سنی بروز پیدا کند؛ اما در عمده موارد بروز این اختلالات در ۱۳ الی ۱۷ سالگی خواهد بود. متاسفانه شیوع این اختلال در حال افزایش بوده و رشد چشمگیری دارد. در حال حاضر نیز نرخ شیوع این اختلال در زنان ۸.۴ درصد و در مردان ۲.۲ درصد است و با این حساب شیوع آن در زنان بیشتر خواهد بود. لازم به ذکر است که اختلالات خوردن در زنان و مردان به یک شیوه بروز و ظهور پیدا می کنند.
درمان اختلالات خوردن
روانپزشکان و متخصصان سلامت روان، برای درمان اختلال خوردن از شیوه های درمانی متعددی استفاده می کنند. این شیوه ها که با توجه به شدت اختلال و وضعیت بیمار مورد استفاده قرار می گیرند، به شرح زیر می باشند:
دارو درمانی
استفاده از دارو های SSRIs، سه حلقه ای ها و دارو های ضد استفراغ، برای مهار این اختلالات رایج است.
روان درمانی
این شیوه با شناسایی و کنترل مشکلات روانی که به شکل گیری این اختلال کمک می کنند، اختلال را طرز چشمگیری بهبود می بخشد.
بستری در بیمارستان
در موارد حاد بهتر است تا بیمار در بیمارستان تحت نظر بوده و با برنامه تغذیه ای که برای او در نظر گرفته می شود، وضعیت وی به حالت نرمال بازگردد.
