اختلال خواب
اصطلاح اختلال خواب، برای شرایطی به کار می رود که خواب فرد از لحاظ کیفیت، زمانبندی و مدت، دچار تغییراتی منفی می شود. در این وضعیت، خواب نامناسب می تواند عملکرد فرد را در زمان بیداری با افت همراه کند. البته در برخی از موارد، بروز اختلال در خواب می تواند نشانه ای از مشکلات سلامت روان یا مشکلات پزشکی دیگر باشد. در حال حاضر بیش از ۱۰۰ اختلال خواب شناسایی شده است که اثرات آن ها بر روی زندگی محسوس و قابل مشاهده است. در ادامه به بررسی کلی اختلالات خواب پرداخته و نکاتی را پیرامون درمان آن ها مطرح می نمایید.
نشانه های اختلال خواب
به صورت کلی، اختلالات خواب را بر اساس موارد متعددی نظیر علل بروز، علائم و اثرات روانی و فیزیولوژیکی دسته بندی می کنند. بر همین اساس می توان مشکل را با بررسی موارد زیر تشخیص داده و ارزیابی نمود:
- فرد در به خواب رفتن یا بیدار شدن مشکل دارد
- برای فرد مشکل است که در طول روز بیدار بماند
- ریتم شبانه روزی از تعادل خارج شده و فرد نمی تواند خواب مناسبی داشته باشد
- فرد رفتار غیر عادی از خود به نمایش می گذارد که خواب وی را با مشکل روبرو می کند
انواع اختلال خواب
هر کدام علائم و نشانه هایی که مورد بحث قرار گرفت، می توانند بیانگر وجود اختلال در خواب باشند. با این حال، دسته بندی رایجی برای اختلالات خواب ارائه می شود که شامل موارد زیر است:
- بی خوابی: فرد به سختی به خواب می رود و به راحتی از خواب می پرد.
- پر‌خوابی: احساس خواب آلودگی مفرط که موجب می شود فرد در طول روز یا زمان های نامناسب، برای خوابیدن اقدام نماید.
- اختلال خواب نارکولپسی: افراد مبتلا به این اختلال، با وجود استراحت شبانه کافی، در طول روز احساس خستگی زیادی داشته و ممکن است دچار حمله خواب شوند.
- اختلال خواب مربوط به تنفس: به دلیل انسداد مجاری تنفسی، خواب فرد با مشکل همراه بوده و فرد مدام حالاتی مانند نفس نفس زدن و احساس خفگی را تجربه می نماید.
- اختلال خواب چرخه شبانه روزی: فرد خواب و بیداری را در زمان های نامنظم تجربه کرده و ممکن است با علائمی از خواب آلودگی یا بی خوابی نیز همراه باشد.
- اختلال خواب سندرم پای بی قرار: فرد دردی را در پاها حس کرده و در حین استراحت، حرکات پای زیاد و شدید را تجربه می کند.
- اختلال خواب پاراسومنیا: مجموعه ای از عادات خواب غیر عادی مانند راه رفتن در حین خواب است که در مدت زمان بین خواب و بیداری بروز پیدا می کنند.
اختلالات مرتبط با خواب در زنان و مردان
می توان گفت که در اغلب موارد علائم اختلال خواب در زنان و مردان، به شیوه ای یکسان بروز پیدا می کند. با این حال، شیوع این دسته از اختلالات در زنان بیشتر مشاهده می شود. این موضوع می تواند از دلایل مختلفی نظیر تاثیر هورمون های زنانه، عادت ماهانه، یائسگی و حاملگی ناشی شود. البته می توان به واسطه شیوه های متعددی نسبت به کنترل و بهبود هر کدام از اختلالات خواب اقدام کرد. در ادامه به صورت کلی به معرفی درمان اختلال خواب می پردازیم.
درمان اختلال خواب
متخصصان بهداشت روان و روانپزشکان برای درمان اختلال خواب، از روش های مختلفی بهره می برند. نوع درمان هر کدام از اختلالات خواب بر اساس صلاحدید روانپزشک و وضعیت بیمار مشخص شده و به کار گرفته می شود. به طور کلی، برای درمان اختلالات خواب، می توان از شیوه های درمانی زیر استفاده نمود:
دارو درمانی: روانپزشک ممکن است با توجه به وضعیت بیمار، طیف گسترده ای دارو ها نظیر ریتالین، ملاتونین و بنزودیازپین هایی نظیر تریازولام را برای بیمار تجویز نماید.
در این شیوه درمانی که به واسطه دستگاه rTMS انجام می پذیرد، مغز بیمار مورد تحریک قرار می گیرد. در اصل، قسمت های درگیر با اختلال، تحت جریان میدان مغناطیسی هدفمند قرار گرفته و عملکرد آن ها به حالت تعادل باز می گردد. در نتیجه، علائم اختلال کاهش یافته و بیمار بهبود پیدا می کند.
