بررسی و معرفی اختلال اضطراب جدایی
اکثر کودکانی که از سلامت عاطفی و روانی برخوردار هستند، در زمان دوری از والدین، احساس اضطراب می کنند. اما بروز اختلال اضطراب جدایی موجب می شود که کودک در زمان جدایی از والدین، واکنش های منفی بسیار شدیدی از خود به نمایش بگذارد. در این موارد، واکنش های ناسالم کودک به جدایی – مانند گریه، عصبانیت، پرخاشگری یا چسبیدن به والد – موجب می شود که زندگی کودک تحت تاثیر منفی آن قرار گیرد. در این وضعیت، معمولا واکنش ها و حالات اضطرابی کودک با تلاش های والدین بهبود پیدا نمی کند. علائم و نشانه های اختلال اضطراب جدایی ممکن است بین چند روز تا چند ماه به طول انجامیده و حتی تحصیل کودک را نیز با مشکل روبرو کند. همچنین این اختلال می تواند در زندگی و کار والدین نیز تاثیر گذاشته و موجب افت آن ها شود. در ادامه به بررسی اختلال اضطراب جدایی پرداخته و روش های درمان آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
نشانه ها و علائم اختلال اضطراب جدایی
بسیاری از والدین این سوال را مطرح می کنند که چطور می توانیم بین اضطراب عادی کودک و حالات ناشی از اختلال اضطراب جدایی تفاوت قائل شویم؟ در این زمینه باید این نکته را مورد توجه قرار داد که مهم ترین وجه تمایز اضطراب جدایی عادی و اختلال اضطراب جدایی، از شدت علائم آن ناشی می شود. در مواردی که ترس، حالات اضطرابی و واکنش کودک به حدی شدید باشد که او را از فعالیت های عادی جدا و دور کند، احتمالا اختلال بروز پیدا کرده است.
به طور کلی، کودک مبتلا به اضطراب جدایی، علائم زیر را تجربه خواهد کرد:
- چسبیدن به والد یا مراقب، در اکثر اوقات روز و در محیط های مختلف
- ترس کودک از اینکه، حادثه ای ناگوار برای عزیزان و خویشاوندان بروز پیدا کند
- ترس و اضطراب از اینکه، موضوعی پیش بینی نشده باعث جدایی او از عزیزانش شود
- کودک از مدرسه رفتن امتناع می کند و نسبت به آن بی علاقه است
- کودک تمایلی به خوابیدن ندارد(به دلیل ترس از جدایی یا کابوس هایی که با موضوع جدایی می بیند)
- بروز بیماری های جسمی یا علائم فیزیکی(مانند سردرد یا مشکلات گوارشی)
اضطراب جدایی به چه علت بروز پیدا می کند؟
در اغلب موارد، اضطراب جدایی ریشه محیطی داشته و به این دلیل بروز پیدا می کند که کودک احساس ناامنی دارد. به همین دلیل، کودک از دنیای ناامنی که دارد، به والد خود پناه می برد و نمی خواهد حتی لحظه از او جدا شود. بنابراین، این اختلال ممکن است به دلایل مختلفی بروز پیدا کند که احتمالا با کمک متخصصان سلامت روان، قابل موشکافی و ریشه یابی خواهد بود. به صورت کلی، موارد زیر جزو رایج ترین علل بروز این اختلال اضطرابی به شمار می آيند:
- برخورداری از سبک دلبستگی ناایمن
- تغییر در محیط زندگی( مانند خانه جدید، مدرسه جدید و ..)
- پدیده های که به کودک فشار روانی وارد می کنند(اختلاف والدین، طلاق، درگذشت یکی از عزیزان و …)
- حساسیت بیش از حد والدین و محافظه کار بودن(اضطراب والدین به کودک منتقل می شود)
بروز اختلال در زنان و مردان
اختلال اضطراب جدایی در کودکان دختر و کودکان پسر به یک شکل بروز پیدا می کند. به این معنا که نمود این اختلال در هر دو جنس نسبتا یکسان می باشد. تنها در مواردی ممکن است کودکان دختر واکنش هایی نظیر جیغ زدن نشانه داده و کودکان پسر نیز رفتار های پرخاشگرانه از خود به نمایش بگذارند. به صورت کلی، بروز این اختلال در سنین کودکی به طور نسبی یکسان بوده و تفاوت محسوسی در این زمینه وجود نخواهد داشت. هنگامی که این اختلال در سنین کمتر از ۱۸ سالگی ظهور پیدا می کند، در دسته اختلالات اضطرابی دوران کودکی جای می گیرد. با این حال، ممکن است بزرگسالان نیز به دلایل متعددی، به اختلال اضطراب جدایی مبتلا شوند و نشانه هایی از این جنس را تجربه نمایند. در این زمینه، تجارب کودکی و سبک دلبستگی نیز می تواند تاثیر گذار باشد.
درمان اختلال اضطراب جدایی
دارو درمانی
در اغلب موارد، هیچ داروی خاصی برای کودکان مبتلا به اضطراب جدایی تجویز نخواهد شد. با این حال، بنابر صلاحدید پزشک – در صورت عود بیماری یا برای بیماران بزرگسالان – از دارو های ضد اضطراب و ضد افسردگی استفاده می شود.
روان درمانی
با توجه به محدودیت هایی که در زمینه درمان کودکان وجود دارد، سعی می شود تا با روش های مختلف روان درمانی، علائم اختلال کنترل گردد. در این زمینه می توان از درمان شناختی رفتاری یا درمان تعامل کودک-والد استفاده نمود. این روش ها کمک می کنند تا با تقویت شهامت کودک و ایجاد حس امنیت، علائم اضطرابی او را کاهش پیدا کند.
