بررسی اختلال استرس پس از سانحه و اختلالات مرتبط با آن
اختلال استرس پس از سانحه(PTSD) را می توان به عنوان یک وضعیت اضطرابی شدید در نظر گرفت که به علت قرار گرفتن در معرض یک حادثه یا اتفاق ناگوار بروز پیدا می کند. در اصل، افرادی که به اختلال PTSD مبتلا می شوند، با خاطرات، اضطراب و ترسی که از حادثه در وجودشان باقی مانده است ،دست و پنجه نرم می کنند. شدت این حالات اضطرابی گاهی به حدی زیاد می شود که زندگی روزمره فرد را با افت و تغییرات منفی همراه می کند. در ادامه به بررسی اختلال استرس پس از سانحه پرداخته و ویژگی ها و نکات مرتبط با آن را مورد بحث قرار می دهیم.
اختلال استرس پس از سانحه به واسطه چه علائمی بروز پیدا می کند؟
اختلال استرس پس از سانحه و عواقب ناشی از آن، در هر فرد به شکل های مختلفی بروز پیدا می کند. ممکن است خاطرات تلخ مرتبط با حادثه، به صورت مداوم برای فرد یادآوری شده و وی ترس و اضطرابی که در زمان حادثه تجربه نموده را مجددا تجربه نموده و به شدت آشفته شود. در مواردی نیز، این اختلال موجب می شود تا فرد از اجتماع فاصله گرفته و به شخصی گوشه گیر و منزوی تبدیل شود. با توجه به اینکه این اختلال ارتباط نزدیکی با اختلالات اضطرابی دارد و اضطراب نیز به عنوان یکی از مهمترین نشانه های آن به شمار می آيد، اغلب بیماران PTSD، نشانه های جسمی ناراحت کننده و اضطراب گونه را نیز بروز می دهند. در اختلال، فرد نشانه ها را بلافاصله پس از حادثه، به نمایش خواهد گذاشت. همچنین موارد زیر جزو علائمی هستند که در پی ابتلا به PTSD، بروز پیدا می کنند:
- عدم تمرکز
- مشکل در خوابیدن
- رفتار های پرخاشگرانه
- ناامیدی نسبت آینده
- خلق پایین و افسردگی
- احساس خطر و گوش به زنگی
- خود سرزنشی یا سرزنش دیگران
- بی حسی و کوری عاطفی(عدم تجربه و بروز احساسات)
- بدبینی و منفی نگری نسبت به خود، دیگران و دنیای اطراف
معمولا افرادی که با اختلال استرس پس از سانحه درگیر هستند، ترجیح می دهند تا از پدیده ها، رویداد ها و محیط هایی که به حادثه مربوط می شود، اجتناب کنند. این افراد نمی خواهند پیرامون حادثه و اتفاقاتی که در آن لحظه تجربه کرده اند، با کسی صحبت کنند. همچنین ممکن است کودکانی که تجربه ترومای روانی داشته اند، دچار مشکلاتی نظیر شب ادراری، کابوس های شبانه، ترس از تنهایی، اشکال در صحبت کردن و تحریک پذیری شوند.
اختلال PTSD به چه علت بروز پیدا می کند؟
به صورت کلی، هر حادثه یا اتفاق ناگواری که ترس، شوک عصبی شدید و آسیب به فرد وارد نماید، می تواند در نهایت به اختلال استرس پس از سانحه منجر گردد. موارد زیر جزو رایج ترین علل بروز این اختلال به شمار می آيند:
- تصادفات رانندگی
- تجاوز جسمی و جنسی
- تجربه حمله فیزیکی و سو قصد
- مشاهده افراد مجروح یا کشته شده
- تجربه حضور در جنگ، اسارت و مجروحیت
- آتش سوزی، سیل و سایر بلایای طبیعی
البته عوامل مختلفی می توانند در زمینه واکنش فرد به حادثه، تاثیر بگذارد. برای مثال، ممکن است یک فرد با تجربه یک حادثه ناگوار دچار اختلال PTSD شده و فرد دیگری در همان موقعیت و شرایط، به شیوه سازگار تری با موضوع کنار بیاد و به این اختلال مبتلا نشود.
اختلالات مرتبط با PTSD
علاوه بر اختلال استرس پس از سانحه، اختلالات دیگری نیز وجود دارند که فرد پس از تجربه یک حادثه و اتفاق ناگوار، ممکن است به آن ها دچار گردد. به دلیل ارتباط نزدیکی که بین این اختلالات و اختلال استرس پس از سانحه وجود دارد، در این قسمت به بررسی کلی آن ها می پردازیم:
مشخصه اصلی این اختلال، آشفتگی شدید و تجربه اضطراب ناشی از یک حادثه ناخوشایند و ناگوار است. این اختلال را می توان به عنوان ترکیبی از افسردگی و اضطراب در نظر گرفت. به این معنی که فرد، اضطراب، ترس و تنش ناشی از حادثه را به همراه علائمی نظیر بی انگیزگی، ناامیدی و خلق پایین تجربه می کند. این اختلال به عنوان یک وضعیت کوتاه مدت شناخته می شود که علائم فرد بین ۳ روز الی یک ماه پس از حادثه، شروع می شود.
مشخصه اصلی این اختلال، واکنش افراطی، شدید و اغراق آمیز فرد نسبت به رویداد استرس زا است. در این حالت، فرد به دلیل اتفاق ناخوشایندی که تجربه کرده است، مکررا با ترکیبی از استرس و افسردگی دست و پنجه نرم می کنند. بر خلاف استرس پس از سانحه که در اغلب موارد، به واسطه حوادث ناگوار بروز پیدا می کند، این اختلال در پی اتفاقاتی نظیر مشکلات مالی، ورشکستگی، مشکلات عاطفی و ترک مدرسه نیز می تواند بروز پیدا کند.
استرس پس از سانحه در زنان و مردان
پژوهش هایی که در این زمینه به انجام رسیده است، بیان می کند که احتمالا زنان و مردان، در صورت ابتلا به PTSD، علائم متفاوتی را از خود بروز خواهند داد. همچنین شیوع این اختلال در زنان بیشتر از مردان است. در اغلب موارد دیده می شود که زنان، در هنگام ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه، علائم و نشانه های این بیماری را با شدت بیشتری تجربه می کنند. همچنین بروز برخی از واکنش های روانی نظیر اجتناب و بی حسی عاطفی، در زنان نمود بیشتری دارد. با این حساب می توان این نکته را مورد توجه قرار داد که جنسیت بیمار می تواند بر شدت و نحوه تجربه این اختلال تاثیر بگذارد.
درمان اختلال استرس پس از سانحه
برای درمان اختلال PTSD می توان از شیوه های مختلفی استفاده نمود که با توجه به وضعیت بیمار و صلاحدید روانپزشک، انتخاب می شوند. موارد زیر جزو رایج ترین درمان های اختلال استرس پس از سانحه به شمار می آيند:
دارو درمانی
روانپزشکان به منظور کاهش علائم اضطراب و افسردگی بیمار، از دارو های ضد اضطراب، ضد افسردگی و تثبیت کننده خلق استفاده می کنند. استفاده از این دارو ها موجب تخفیف علائم و بهبود حالات بیمار خواهد شد.
EMDR
این درمان به عنوان درمان حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم شناخته می شود و کاربرد آن، کمک به بهبود پردازش حافظه و یادآوری حادثه است. این شیوه در نهایت به کاهش ناراحتی، اضطراب و ترس پس از سانحه منجر شده و آسیب ناشی از آن را کاهش می دهد.
روان درمانی
روانشناسان از شیوه های نظیر رفتار درمانی شناختی مبتنی بر تروما، استفاده می کنند تا بیمار توان پذیرش تروما را کسب کرده و از زیر فشار روانی آن خارج شود. بدین ترتیب علائم این اختلال به طرز چشمگیری کاهش می یابد.
درمان rTMS
در این شیوه درمانی که به واسطه دستگاه rTMS انجام می پذیرد، مغز بیمار مورد تحریک قرار می گیرد. در اصل، قسمت های درگیر با اختلال، تحت جریان میدان مغناطیسی هدفمند قرار گرفته و عملکرد آن ها به حالت تعادل باز می گردد. در نتیجه، علائم اختلال کاهش یافته و بیمار بهبود پیدا می کند.
