بررسی و تشخیص اختلالات خلقی
طبیعی است که خلق و خوی هر فرد با توجه به موقعیتی که در آن قرار دارد، تغییر می کند. اما بروز اختلالات خلقی موجب می شود که تغییرات خلق و خوی فرد به قدری شدید و یک جانبه باشد که عملکرد او را به طرز چمشگیری با کاهش روبرو سازد. اختلالات خلقی جزو شایع ترین اختلالات روانی به شمار می آيند که موجب ایجاد تغییرات منفی اساسی در خلق، احساس و تجربیات فرد می شوند. افرادی که با اختلالات خلقی درگیر می شوند، در اغلب موارد فرد با توجه به نوع اختلال، ناراحتی، غم ، اندوه یا خوشحالی، سرخوشی و هیجان مثبت را به شکل اغراق آمیزی تجربه می کنند. اگرچه این اختلالات در اغلب موارد قابل کنترل و درمان هستند، با این حال می توانند کیفیت زندگی فرد را با افت دچار کنند. در ادامه به بررسی اختلالات خلقی پرداخته و شیوه های درمانی آن را مورد بررسی قرار می دهیم.
انواع اختلالات خلقی
به طور کلی می توانیم اختلالات خلقی را به چهار دسته تقسیم بندی نماییم:
1-اختلالات افسردگی
افسردگی یکی از شایع ترین بیماری های روانی است که اکثر افراد در طول زندگی آن را تجربه می کنند. بروز این اختلال موجب می شود تا فرد با هیجانات منفی، احساس گناه، ناامیدی، بی انگیزگی و مشکلات مربوط به خواب و اشتها، دست و پنجه نرم کند. با بروز این حالات و هیجانات منفی، فرد افسرده در امور شغلی، تحصیلی و روابط خود با مشکل روبرو خواهد شد. برای مطالعه بیشتر پیرامون اختلال افسردگی کلیک کنید.
2-اختلالات دو قطبی
اختلال دو قطبی به عنوان یک اختلال مادام العمر شناخته می شود که تغییرات شدید در هیجان، انرژی و رفتار را برای فرد به ارمغان می آورد. این افراد معمولا دوره هایی نوسانی را تجربه می کنند و به صورت مداوم، بین افسردگی و شیدایی جابجا می شود. در دوره های افسردگی، فرد خلق و انرژی پایین، ناراحتی، غم و ناامیدی را تجربه می کند. همچنین در دوره های شیدایی فرد به طرز اغراق آمیزی پر انرژی، فعال و خود بزرگ بین خواهد بود. برای مطالعه بیشتر پیرامون اختلال دو قطبی کلیک کنید.
در این اختلال، فرد پیش از شروع دوره قاعدگی، علائمی مانند تحریک پذیری، عصبانیت و خلق پایین را تجربه خواهد کرد. این حالات می تواند از بر هم خوردن تعادل هورمونی بدن ناشی شود. برای مطالعه بیشتر پیرامون سندرم پیش از قاعدگی کلیک کنید.
4-اختلال افسرده خویی
اختلال افسرده خویی شباهت زیادی به اختلال افسردگی دارد. با این تفاوت که برای مدت زمان طولانی تری فرد را با حالات و خلق منفی درگیر خواهد کرد. اکثر مبتلایان به این اختلال مدت زمانی بیش از دو سال با علائمی نظیر هیجانات منفی، نا امیدی، بی انگیزگی و ناراحتی دست به گریبان خواهند بود. برای مطالعه بیشتر پیرامون اختلال افسرده خویی کلیک کنید.
اختلالات خلقی به چه علت بروز پیدا می کنند؟
پژوهشگران معتقدند که عوامل متعددی می تواند به بروز اختلالات خلقی منجر شود که رایج ترین آن ها عبارتند از:
1-عوامل ژنتیکی
به صورت کلی، افرادی که در خانواده شان سابقه بروز اختلالات خلقی وجود داشته باشد، به احتمال بیشتری به این دسته از اختلالات روانی مبتلا خواهند شد. پس می توان گفت که این اختلالات تا حد زیادی به ژنتیک مربوط می شوند.
2-عوامل بیولوژیکی
می توان قسمت هایی از مغز را به عنوان مسئول اصلی پردازش احساسات و عواطف در نظر آورد. هنگامی که این مناطق با کژکاری، آسیب یا افت عملکرد روبرو می شوند، اختلالات خلقی یکی از مواردی هستند که به عنوان عارضه، ظهور و بروز پیدا می کنند.
3-عوامل محیطی و تربیتی
محیط زندگی یکی از مهمترین ابعادی است که باید در این موارد، مورد توجه قرار گیرد. زیرا بسیاری از اختلالات، از محیط زندگی و فضای تربیتی ناشی می شوند. برای مثال، قرار گرفتن در معرض سو استفاده جسمی، جنسی و کلامی، حوادثی مانند از دست دادن عزیزان یا هر حادثه استرس زای دیگری می تواند در نهایت به بروز اختلال خلقی منجر گردد.
بروز اختلال در زنان و مردان
پژوهش هایی که در زمینه اختلالات خلقی به انجام رسیده است، بیان می کنند که اختلالات افسردگی و افسرده خویی در زنان بیشتر از مردان شیوع پیدا می کنند. این موضوع به نقش های جنسیتی، انتظارات فرهنگی و ویژگی های بیولوژیکی مرتبط است. همچنین سندرم پیش از قاعدگی به عنوان اختلالی زنانه شناخته می شود که تنها در زنان شیوع پیدا می کند و از ویژگی های جنسیتی و بیولوژیکی ناشی می شود. شیوع اختلالات دوقطبی نیز در زنان و مردان به یک اندازه بوده و این دسته از اختلالات خلقی در زنان و مردان به یک اندازه بروز و ظهور پیدا خواهد کرد.
درمان اختلالات خلقی
روانپزشکان و متخصصان سلامت روان برای درمان اختلالات خلقی از متدهای زیر استفاده می کنند:
1-دارو درمانی
برای درمان اختلالات خلقی می توان از دسته گسترده ای از دارو ها استفاده نمود که شامل موارد زیر هستند:
2-داروهای ضد افسردگی
اغلب این داروها برای درمان اختلالات افسردگی مورد استفاده قرار می گیرند. این داروها را می توان به دو دسته اصلی مهارکننده بازجذب سروتونین(SSRIs) و مهارکننده بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین(SNRIs) تقسیم بندی نمود.
3-داروهای تثبیت کننده خلق
این دسته از داروها را می توان برای تنظیم خلق و خوی بیمار و کاهش حالات مانیا(شیدایی) در بیماران دوقطبی به کار برد. رایج ترین داروهای این دسته، لیتیوم و داروهای ضد تشنج هستند.
4-داروهای آنتی سایکوتیک
در برخی از موارد، روانپزشکان با توجه به شدت علائم بیماران دو قطبی، از داروهای ضد روانپریشی استفاده می کنند تا دوره های شیدایی و جنون را تحت کنترل قرار دهند.
5-روان درمانی
روانشناسان با استفاده از متدهای مختلف روان درمانی، به بیماران درگیر با اختلالات خلقی کمک می کنند تا رفتار و افکار ناسالم خود را مورد بازبینی و تغییر قرار دهند. رایج ترین شیوه های روان درمانی برای اختلالات خلقی، به شرح زیر می باشند:
6-درمانی شناختی رفتاری(CBT)
این درمان به عنوان یک متد ساختار مدار شناخته می شود که به بیماران کمک می کند افکار، باور، احساسات و هیجانات خود را مورد ارزیابی و بررسی قرار دهند. سپس با شناسایی خطاهای شناختی و باورهای ناسالم، از شر آن ها خلاص شده و با کسب بینش و آگاهی نسبت به بیماری، علائم را تحت کنترل خود قرار دهد.
7-رفتار درمانی دیالکتیکی(DBT)
این درمان به عنوان زیر شاخه ای از درمان شناختی رفتاری به شمار می آيد و برای افرادی که با هیجانات و احساسات شدید و متناقض روبرو هستند، سودمند خواهد بود.
8-درمان rTMS
در این شیوه درمانی که به واسطه دستگاه rTMS انجام می پذیرد، مغز بیمار مورد تحریک قرار می گیرد. در اصل، قسمت های درگیر با اختلال، تحت جریان میدان مغناطیسی هدفمند قرار گرفته و عملکرد آن ها به حالت تعادل باز می گردد. در نتیجه، علائم اختلال کاهش یافته و بیمار بهبود پیدا می کند.
