کودکان نیز ممکن است همانند بزرگسالان با اختلالات روانی درگیر شوند و تحت تاثیرات منفی آن ها قرار بگیرند. اختلالات دوران کودکی جزو اختلالات مبتنی بر مغز و رفتار هستند که موجب افت کیفیت زندگی کودک می شوند. این اختلالات موجب می شوند که کودک به واسطه ناتوانی در زمینه های ارتباط و تعامل، هوش، زبان، ادراک و توجه، در زندگی با مشکل روبرو شود. در حال حاضر، این اختلالات در سراسر دنیا رو به افزایش هستند. اکثر این اختلالات از مشکلات عصبی شیمیایی یا ناهنجاری در ساختار مغز ناشی می شوند. در ادامه به بررسی اختلالات دوران کودکی پرداخته و شیوه های درمان این اختلالات را مورد معرفی قرار می دهیم.

انواع اختلالات کودکی

اختلالات کودکی را می توان به ۸ دسته رایج تقسیم بندی نمود که بیشترین شیوع را در بین کودکان دارند:

اختلال کمبود توجه بیش فعالی(ADHD): مشخصه اصلی این اختلال، تکانشگری، بیش فعالی، کمبود توجه و تمرکز در کودک است. این کودکان اغلب تحرک زیادی داشته و کنترل کردن آن ها به امری دشوار بدل خواهد شد. همچنین کودکان مبتلا به ADHD نمی توانند به راحتی توجه خود را به یک موضوع معطوف کنند و به همین دلیل ممکن است اینطور به نظر برسد که کودکانی حواس پرت و بی دقت هستند. برای مطالعه بیشتر پیرامون اختلال کمبود توجه بیش فعالی کلیک کنید.

اختلالات طیف اوتیسم: این اختلالات در اولین سال های زندگی آغاز شده و مشخصه اصلی آن ها، مشکلات رفتاری و ارتباطی است. کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم نمی توانند به خوبی با دیگران تعامل کرده و در این زمینه ضعف های جدی دارند. به شکلی که برخی از این کودکان از تماس چشمی اجتناب کرده و نمی توانند احساسات دیگران را درک کرده و با آن ها همدلی کنند. همچنین تمایلات و علایق محدود و رفتار و گفتار تکراری، جزو دیگر علائم این کودکان به شمار می آيند. برای مطالعه بیشتر پیرامون اختلالات طیف اوتیسم کلیک کنید.

اختلالات یادگیری: مشخصه اصلی این اختلال این است که کودک در خواندن، نوشتن، گوش دادن و درک مفاهیم مشکل دارد. این کودکان به هیچ عنوان تنبل یا کم هوش نیستند. بلکه اطلاعات توسط مغز آن ها به شکل متفاوتی پردازش می شود و در نتیجه آن ها نمی توانند به شکل موثر مطالب را فرا بگیرند. برای مطالعه بیشتر پیرامون اختلالات یادگیری کلیک کنید.

اختلال کند ذهنی(ID): مشخصه اصلی این اختلال، کم توانی ذهنی و ضعف هوش است. بر همین اساس، کودکان مبتلا به اختلال کند ذهنی از لحاظ رفتار انطباقی ضعف داشته و نمی توانند مهارت های اجتماعی را فرا گرفته و با محیط اجتماعی خود سازگار شوند. همچنین این کودکان به دلیل ضعف هوشی که دارند، در استدلال، یادگیری و حل مسئله با مشکلات جدی و گاها غیر قابل جبران روبرو هستند. برای مطالعه بیشتر پیرامون اختلال کند ذهنی(ID) کلیک کنید.

اختلالات ارتباطی: این دسته از اختلالات دارای طیفی گسترده است که مشخصه و نتیجه تمامی آن ها، ضعف در دریافت، ارسال و پردازش پیام است. پس مشکلات این کودکان به یک زمینه خاص محدود نشده و می تواند شامل ضعف گفتاری، اختلالات زبان و مشکلات شنوایی باشد. برخی از این کودکان با تاخیر زبان را می آموزند یا در ادای کلمات با مشکل روبرو هستند. در نتیجه کودکان درگیر با این اختلال نمی توانند به شکلی موثر با دیگران ارتباط برقرار کنند. برای مطالعه بیشتر پیرامون اختلالات ارتباطی کلیک کنید.

اختلالات ایذایی: این دسته از اختلالات به واسطه مشکلات رفتاری و هیجانی شناخته می شوند که نشان دهنده خودکنترلی پایین کودک است. کودکان درگیر با این اختلال، رفتار هایی را از خود بروز می دهند که به نقض حقوق دیگران یا آسیب زدن به آن ها منجر می شود. معمولا رفتار این کودکان با هنجارها و قوانین مغایرت داشته و شامل پرخاشگری و مقابله جویی است. برای مطالعه بیشتر پیرامون اختلالات ایذایی کلیک کنید.

اختلالات دفعی: این دسته از اختلالات کودکی به مشکلات دفع مربوط شده و کودکان درگیر با این اختلال، عمدتا ادرار و مدفوع خود را در محل نامناسب تخیله می کنند. این اختلالات شامل اختلال بی اختیاری مدفوع و بی اختیاری ادرار است. البته باید توجه داشت که این رفتارها تنها زمانی به عنوان اختلال دفعی در نظر گرفته می شود که بعد از ۴ الی ۵ سالگی بروز پیدا کنند. برای مطالعه بیشتر پیرامون اختلالات دفعی کلیک کنید.

اختلالات حرکتی: مشخصه اصلی این اختلالات، مشکلات جدی و اساسی در حرکت کردن یا حرکت دادن اعضای بدن است. کودکانی که به این اختلال مبتلا می شوند، نمی توانند حرکات بدنی عادی و کارآمد را تجربه کنند. این کودکان ممکن است در حرکات بدنی درشت( مانند نشستن و راه رفتن) یا حرکات بدنی ظریف(مانند در دست گرفتن مداد) مشکل داشته باشند. علاوه بر این، برخی از کودکان مبتلا، از خود حرکات تکراری(قالبی) مانند تکان دادن مدام دست یا سر را به نمایش می گذارند که جنبه غیر ارادی دارد. برای مطالعه بیشتر پیرامون اختلالات حرکتی کلیک کنید.

علل بروز اختلالات دوران کودکی

به طور کلی، علت مشخصی برای بروز اختلالات کودکی در دست نیست. اما عوامل متعددی می توانند احتمال بروز این اختلالات را افزایش داده و به عنوان زمینه ساز این اختلالات شناخته می شوند:

• عوامل ژنتیکی و موروثی
• وزن کم در هنگام تولد
• ابتلای مادر به بیماری، در زمان حاملگی
• مشکلات ساختاری مغز
• برهم خوردن تعادل عصب شیمیایی مغز
• تاثیرات محیطی
• تولد زود هنگام

درمان اختلالات دوران کودکی

همان طور که مطرح شد، اختلالات دوران کودکی، شامل طیف بسیار گسترده ای هستند. به همین جهت، روانپزشکان و متخصصان سلامت روان با توجه به نوع اختلال، شدت علائم و ویژگی های کودک، شیوه درمانی مناسب را بر می گزینند. به طور کلی، روش های زیر برای درمان اختلالات کودکی مورد استفاده قرار می گیرند:

دارو درمانی

در مواردی که اختلالات دوران کودکی از عیوب ساختاری مغز یا بر هم خوردن تعادل عصب شیمیایی آن ناشی می شود، روانپزشک با استفاده از دارو، نسبت به درمان بیمار و کنترل علائم اختلال اقدام می نماید.

روان درمانی کودک

برای کنترل اختلالات دوران کودکی می توان از شیوه های مختلف روان درمانی و رفتار درمانی کودک استفاده کرد. رفتار درمانی، رفتار درمانی شناختی و تکنیک های نظیر اقتصاد ژتونی کمک می کند تا کودک رفتار درست را فرا گرفته و مشکلات رفتاری او به طرز چشمگیری کاهش پیدا کند.

ارائه آموزش های ویژه

کودکان مبتلا به اختلالات روانی، با ضعف های مختلفی روبرو هستند که کیفیت زندگی آن ها را با افت همراه می کند. به همین جهت می توان آموزش هایی را برای آن ها در نظر گرفت و با مهارت آموزی، به کودک کمک کرد تا بر خلاف روند رشد اختلال، گام بردارد. برای مثال، می توان این آموزش ها را برای کودکان کند ذهن یا کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری به کار برد.

رابطه جنسی یکی از قسمت های طبیعی و ضروری زندگی انسان سالم به شمار می آید. اما داشتن تخیلات و افکار جنسی ناهنجار و غیر متعارف، به عنوان یک امر عادی تلقی نمی شود. اختلالات پارافیلیک – که به عنوان انحرافات جنسی نیز شناخته می شوند –  به همین شرایط اشاره دارند.

اعتیاد پدیده ای آشناست که اکثر افراد نسبت به عواقب آن آگاهی دارند. در بیان علمی، اصطلاح اختلالات اعتیاد زمانی به کار می رود که فرد به واسطه مصرف مخدر، الکل یا انجام یک رفتار خاص، حالت اعتیاد پیدا کرده و دچار مشکلاتی نظیر سوء مصرف یا وابستگی به مواد یا وابستگی نسبت به انجام یک عمل(مانند قمار) می شود. در ادامه به بررسی اختلالات اعتیاد پرداخته و انواع آن را مورد بررسی قرار می دهیم.

برخی از افراد بدون وجود علت پزشکی خاص، درد یا علائم بدنی دیگری را تجربه می کنند. در این موارد، احتمالا فرد با اختلال علائم جسمانی – که در گذشته با عنوان اختلال جسمانی سازی شناخته می‌شد – درگیر شده است.

افرار غیر ارادی از واقعیت، یکی از مشخصه های اصلی است که در اختلالات تجزیه ای مورد بحث قرار می گیرد. در اصل، افراد مبتلا به اختلال تجزیه ای، حالاتی را تجربه می کنند که از قطع ارتباط بین افکار، آگاهی، هویت و حافظه آن ها ناشی می شود.

نزاع، دزدی، تخریب اموال، دروغگویی و عدم رعایت قانون جزو مصداق های رفتاری افراد درگیر با اختلال کنترل تکانه به شمار می آيد

اختلالات شخصیت به حالاتی گفته می شود که فرد با ویژگی های شخصیتی ناسازگار، با ثبات و برجسته درگیر است. همه افراد از ویژگی های شخصیتی برخوردار هستند که نحوه تفکر، درک کردن، تصمیم گیری، ارتباط و واکنش های آن ها را تعیین می کند.

اصطلاح اختلال خواب، برای شرایطی به کار می رود که خواب فرد از لحاظ کیفیت، زمانبندی و مدت، دچار تغییراتی منفی می شود.

همان طور که از نام این اختلال مشخص است، ما با دو دوره یا قطب متضاد طرف هستیم که به صورت مداوم فرد در بین آن ها جابجا شده و به نوعی یک بی تعادلی را در ابعاد مختلف تجربه می کند. دوره های تشکیل دهنده اختلال دو قطبی شامل افسردگی و مانیا(شیدایی) است.

اسکیزوفرنیا یکی از اختلالات روانی با اثرات مخرب بر عملکرد فرد مبتلا است. بروز این اختلال در افراد مختلف و در طول زمان متغیر است اما تاثیر بیماری همواره شدید و معمولاً دیرپاست.