منصور آگاهی – دکتر منصور آگاهی

24 اسفند 1401 توسط منصور آگاهی 0 دیدگاه

بررسی و تشخیص اختلال هراس اختصاصی

برخی از افراد در هنگام مواجهه با برخی از اشیا یا موقعیت های معمول و عادی، ترس و اضطراب شدیدی را تجربه می کنند. این حالات می تواند نشانه ای از اختلال هراس اختصاصی باشد که در دسته اختلالات اضطرابی جای می گیرد. این اختلال ـ که به عنوان فوبیا خاص نیز از آن یاد می شود ـ بر خلاف اغلب اضطراب ها که ماهیت کوتاه مدت دارند، بلند مدت بوده و واکنش های شدید جسمانی و روانی را برای فرد بیمار ایجاد می کند. موضوعات مختلف و گسترده ای وجود دارند که ممکن است فرد در مواجهه با آن ها دچار اضطراب غیر معمول شود. در نتیجه، این حالات می توانند زندگی فرد را با افت همراه کرده و عملکرد شغلی و تحصیلی او را با کاهش روبرو سازند. در ادامه به بررسی ابعاد مختلف اختلال هراس اختصاصی پرداخته و شیوه های درمان آن را مورد بررسی قرار می دهیم.

انواع اختلال هراس اختصاصی

بیماران مبتلا به اختلال هراس اختصاصی در هنگام رویارویی با موقعیت ها یا اشیای عادی، اضطراب و ترسی را تجربه می کنند که با آن موضوع هیچ تناسبی ندارد. موضوع و سوژه ای که باعث بروز اضطراب در بیمار می شود، برای هر فرد، متغیر بوده و این اختلال به هیچ موقعیت یا شی خاصی محدود نمی شود.

به طور معمول، رایج ترین انواع هراس اختصاصی، به ترس از موضوعات زیر مرتبط می شوند:

موقعیت هایی مانند هواپیما و آسانسور
ارتفاع، رعد و برق و محیط های طبیعی
خون، تزریقات پزشکی، بروز زخم و جراحت، بیمارستان
حیواناتی مانند سگ یا گربه، حشراتی مانند عنکبوت یا سوسک
موضوعات متفرقه نظیر خفگی، استفراغ، سرو صدای بلند و…

بر همین اساس، هر کدام از انواع فوبیا، بر اساس موضوع آن نامگذاری می شود. به عنوان مثال، هنگامی که بیمار ترس از ارتفاع شدیدی را تجربه می کند، برای اشاره به وضعیت و اختلال وی، از اصطلاح آکروفوبیا یا ترس از ارتفاع استفاده خواهد شد.

نشانه ها و علائم هراس اختصاصی

اگرچه فوبیا خاص موضوعات متعدد و گسترده ای را شامل می شود، با این حال، بیماران مبتلا به فوبیا، علائمی یکسان را تجربه می کنند. اغلب بیماران در هنگام مواجهه با شی یا موقعیتی که از آن ترس دارند، علائم زیر را تجربه خواهند کرد:

تلاش برای اجتناب از موقعیت یا شی مورد نظر
احساس تهوع، سرگیجه، غش کردن و بی حالی
افت عملکرد و کیفیت زندگی به واسطه ترس و اضطراب
احساس ترس و اضطراب شدید(وحشت زدگی) هنگام رویارویی با موقعیت یا شی مورد نظر
فرد از غیر منطقی بودن شدت ترس و اضطراب خود آگاه است، اما نمی تواند آن را مورد کنترل قرار دهد
در هنگام نزدیک شدن به موقعیت یا شی که فرد از آن ترس دارد، علائم اضطراب شدت پیدا می کنند
تنش فیزیکی شدید مانند افزایش ضربان قلب، تعریق، احساس درد و سنگینی در قفسه سینه و تنگی نفس

البته در کودکان ممکن است علائم متفاوتی نظیر گریه کردن، چسبیدن به والدین و پرخاشگری نیز بروز پیدا کند.

بروز اختلال در زنان و مردان

همان طور که اشاره شد، اختلال هراس اختصاصی، موضوعات متعددی و گوناگونی را بر می گیرد. پس طبیعی است که نرخ شیوع آن نیز در دسته ها و موضوعات مختلف، متفاوت خواهد بود. اما به صورت کلی، اکثر انواع این اختلال، در زنان بیشتر از مردان شیوع پیدا می کنند. البته این نسبت می تواند با توجه به موضوع هراس و سن بیمار اندکی متفاوت باشد. لازم به ذکر است که در اغلب موارد، این اختلال در زنان و مردان به یک شکل ظهور و بروز پیدا می کند.

درمان اختلال هراس اختصاصی

به طور معمول، تنها در مواردی فوبیا نیاز به درمان دارد، که موجب افت عملکرد و کیفیت زندگی فرد شود. در این وضعیت، می توان با استفاده از روش های درمانی زیر، به بهبود علائم بیمار کمک کرد و نشانه های هراس اختصاصی را کاهش داد:

دارو درمانی

به طور معمول برای درمان اختلال هراس اختصاصی از دارو درمانی استفاده نمی شود. تنها در برخی از موارد خاص و با صلاحدید روانپزشک، از بنزودیازپین ها استفاده خواهد شد. برای مثال، بیمارانی که با فوبیای هواپیما و پرواز درگیر هستند، می توانند پیش از قرار گرفتن در آن موقعیت، از دارو استفاده نمایند.

روان درمانی

برای درمان اختلال هراس اختصاصی می توان از شیوه هایی نظیر مواجهه درمانی استفاده نمود. مواجهه درمانی جزو تکنیک های رفتار درمانی به شمار می آيد که به فرد کمک می کند به صورت تدریجی و مداوم در معرض شی یا موقعیت اضطراب آفرین قرار گیرد. بدین ترتیب، فرد به مرور با موقعیت اضطراب آور روبرو شده و حالات اضطرابی به طرز چشمگیری کاهش پیدا می کنند.

درمان rTMS

در این شیوه درمانی، قسمت های از مغز بیمار که دچار کم کاری و کژکاری هستند، به واسطه میدان مغناطیسی تحریک می شوند. این تحریک هدفمند، کمک می کند تا عملکرد نواحی مغزی مرتبط با اختلال، به حالت تعادل بازگشته و علائم اختلال هراس اختصاصی کاهش پیدا کند.

ادامه مطلب

اختلالات خلقى

24 اسفند 1401 توسط منصور آگاهی 0 دیدگاه

بررسی و تشخیص اختلالات خلقی

طبیعی است که خلق و خوی هر فرد با توجه به موقعیتی که در آن قرار دارد، تغییر می کند. اما بروز اختلالات خلقی موجب می شود که تغییرات خلق و خوی فرد به قدری شدید و یک جانبه باشد که عملکرد او را به طرز چمشگیری با کاهش روبرو سازد. اختلالات خلقی جزو شایع ترین اختلالات روانی به شمار می آيند که موجب ایجاد تغییرات منفی اساسی در خلق، احساس و تجربیات فرد می شوند. افرادی که با اختلالات خلقی درگیر می شوند، در اغلب موارد فرد با توجه به نوع اختلال، ناراحتی، غم ، اندوه یا خوشحالی، سرخوشی و هیجان مثبت را به شکل اغراق آمیزی تجربه می کنند. اگرچه این اختلالات در اغلب موارد قابل کنترل و درمان هستند، با این حال می توانند کیفیت زندگی فرد را با افت دچار کنند. در ادامه به بررسی اختلالات خلقی پرداخته و شیوه های درمانی آن را مورد بررسی قرار می دهیم.

انواع اختلالات خلقی

به طور کلی می توانیم اختلالات خلقی را به چهار دسته تقسیم بندی نماییم:

اختلالات افسردگی

افسردگی یکی از شایع ترین بیماری های روانی است که اکثر افراد در طول زندگی آن را تجربه می کنند. بروز این اختلال موجب می شود تا فرد با هیجانات منفی، احساس گناه، ناامیدی، بی انگیزگی و مشکلات مربوط به خواب و اشتها، دست و پنجه نرم کند. با بروز این حالات و هیجانات منفی، فرد افسرده در امور شغلی، تحصیلی و روابط خود با مشکل روبرو خواهد شد. برای مطالعه بیشتر پیرامون اختلال افسردگی کلیک کنید.

اختلالات دو قطبی

اختلال دو قطبی به عنوان یک اختلال مادام العمر شناخته می شود که تغییرات شدید در هیجان، انرژی و رفتار را برای فرد به ارمغان می آورد. این افراد معمولا دوره هایی نوسانی را تجربه می کنند و به صورت مداوم، بین افسردگی و شیدایی جابجا می شود. در دوره های افسردگی، فرد خلق و انرژی پایین، ناراحتی، غم و ناامیدی را تجربه می کند. همچنین در دوره های شیدایی فرد به طرز اغراق آمیزی پر انرژی، فعال و خود بزرگ بین خواهد بود. برای مطالعه بیشتر پیرامون اختلال دو قطبی کلیک کنید.

سندرم پیش از قاعدگی

در این اختلال، فرد پیش از شروع دوره قاعدگی، علائمی مانند تحریک پذیری، عصبانیت و خلق پایین را تجربه خواهد کرد. این حالات می تواند از بر هم خوردن تعادل هورمونی بدن ناشی شود. برای مطالعه بیشتر پیرامون سندرم پیش از قاعدگی کلیک کنید.

اختلال افسرده خویی

اختلال افسرده خویی شباهت زیادی به اختلال افسردگی دارد. با این تفاوت که برای مدت زمان طولانی تری فرد را با حالات و خلق منفی درگیر خواهد کرد. اکثر مبتلایان به این اختلال مدت زمانی بیش از دو سال با علائمی نظیر هیجانات منفی، نا امیدی، بی انگیزگی و ناراحتی دست به گریبان خواهند بود. برای مطالعه بیشتر پیرامون اختلال افسرده خویی کلیک کنید.

اختلالات خلقی به چه علت بروز پیدا می کنند؟

پژوهشگران معتقدند که عوامل متعددی می تواند به بروز اختلالات خلقی منجر شود که رایج ترین آن ها عبارتند از:

عوامل ژنتیکی

به صورت کلی، افرادی که در خانواده شان سابقه بروز اختلالات خلقی وجود داشته باشد، به احتمال بیشتری به این دسته از اختلالات روانی مبتلا خواهند شد. پس می توان گفت که این اختلالات تا حد زیادی به ژنتیک مربوط می شوند.

عوامل بیولوژیکی

می توان قسمت هایی از مغز را به عنوان مسئول اصلی پردازش احساسات و عواطف در نظر آورد. هنگامی که این مناطق با کژکاری، آسیب یا افت عملکرد روبرو می شوند، اختلالات خلقی یکی از مواردی هستند که به عنوان عارضه، ظهور و بروز پیدا می کنند.

عوامل محیطی و تربیتی

محیط زندگی یکی از مهمترین ابعادی است که باید در این موارد، مورد توجه قرار گیرد. زیرا بسیاری از اختلالات، از محیط زندگی و فضای تربیتی ناشی می شوند. برای مثال، قرار گرفتن در معرض سو استفاده جسمی، جنسی و کلامی، حوادثی مانند از دست دادن عزیزان یا هر حادثه استرس زای دیگری می تواند در نهایت به بروز اختلال خلقی منجر گردد.

بروز اختلال در زنان و مردان

پژوهش هایی که در زمینه اختلالات خلقی به انجام رسیده است، بیان می کنند که اختلالات افسردگی و افسرده خویی در زنان بیشتر از مردان شیوع پیدا می کنند. این موضوع به نقش های جنسیتی، انتظارات فرهنگی و ویژگی های بیولوژیکی مرتبط است. همچنین سندرم پیش از قاعدگی به عنوان اختلالی زنانه شناخته می شود که تنها در زنان شیوع پیدا می کند و از ویژگی های جنسیتی و بیولوژیکی ناشی می شود. شیوع اختلالات دوقطبی نیز در زنان و مردان به یک اندازه بوده و این دسته از اختلالات خلقی در زنان و مردان به یک اندازه بروز و ظهور پیدا خواهد کرد.